Η μυθική μορφή του Διγενή δεν πήρε όλη της τη σημασία για με παρά μονάχα όταν, έπειτα απ' το διάβασμα όλων των γνωστών ως το 1942 κειμένων, η μονογραφία του Βέλγου βυζαντινολόγου Henri Gregoire, που είδε το φως τον ίδιο χρόνο στην Αμερική (και που τη διάβασα τρία χρόνια αργότερα), μου την εφώτισε ως την κορυφαία μορφή, που η θρησκευτική πολιτική αίρεση των Παυλικιανών, όπως λέει ο Gregoire, φαντάστηκε να πάρει κεντρικό ήρωά της. 

Ως προς το χρονολογικά συγκεκριμένο έδαφος της ιστορίας που έγραψε αυτό το μύθο, αυτό είναι ο 9ος αιώνας, όπου από τα 840 ως τα 873 οι Παυλικιανοί ήσαν κύριοι μιας συνοριακής περιφέρειας, απ' όπου αντίκρισαν πολλές φορές τ' αυτοκρατορικά στρατεύματα και τους σφετερισμούς της αυτοκρατορίας, που τα οδηγούσε τον καιρόν αυτό ο ίδιος ο Βασίλειος ο Α'. Τι αντιπροσωπεύει ωστόσο η αίρεση αυτή των Παυλικιανών σαν γεγονός ιστορικό; Ποια είναι τα πραγματικά βαθύτερα αιτήματά της; Και μες σε ποιο πνεύμα γενικότερο θα 'ταν σωστό να ενταχθεί;