Με το "Μνήμη της Φωτιάς", ο Εδουάρδο Γκαλεάνο "ξαναγράφει" την ιστορία της Λατινικής Αμερικής, βασιζόμενος σε μύθους, προφητείες και πραγματικά γεγονότα. Στην "Αρχή", τον πρώτο τόμο της τριλογίας, καταγράφεται η ιστορία της Λατινικής Αμερικής από την προκολομβιανή εποχή ώς τις αρχές του 18ου αιώνα.

Το ταξίδι του Κολόμβου οδήγησε στον βάναυσο αποικισμού της Νέας Γης με "πρωταγωνιστές" τους κατακτητές, τους εκτελεστές της Ιεράς Εξέτασης, τους Πορτογάλους, Ισπανούς, Άγγλους και Ολλανδούς δουλέμπορους, και "κομπάρσους" τον ντόπιο πληθυσμό, τους Ινδιάνους, τα θύματα των εμπόρων λευκής σαρκός και τους Αφρικανους σκλάβους σε ένα ταξίδι προς την κόλαση της Νέας Γης.

Ο πυρετός του μαύρου χρυσού, η επανάσταση των καταπιεσμένων πληθυσμών, οι χαμένοι πολιτισμοί των Αζτέκων, των Ίνκα και των Μάγια και ο αφανισμός χιλιάδων ανθρώπων αποτελούν μια ξεχασμένη σελίδα στα βιβλία της επίσημης ιστορίας.

Μέσα από χίλιες αλληγορικές ιστορίες, ο Εδουάρδο Γκαλεάνο περιγράφει την καθημερινότητα των απλών ανθρώπων, ανασύρει σύμβολα και μνήμες και αναμειγνύει το παρελθόν με το παρόν αναζητώντας ένα πιο δίκαιο μέλλον. Στην πρόζα του Γκαλεάνο συνυπάρχουν η δημοσιογραφία, το δοκίμιο και η διήγηση, συνθέτοντας μια ιδιαίτερη τέχνη, η οποία είναι ίσως και η μοναδική που θα μπορούσε να βοηθήσει το συγγραφέα "να ξεθάψει την ιστορία κάτω από τα μπρούντζινα αγάλματα και τα μαρμάρινα μνημεία".