"Το έτος 98 μ.Χ. αποτελεί τον terminus post quern για το έργο αυτό, το οποίο στα σαράντα έξι του κεφάλαια ασχολείται με τον τρόπο ζωής και τις συνήθειες των Γερμανών, ενός λαού, τα φύλα του οποίου κατοικούν στα βόρεια του Ρήνου και του Δούναβη. Ο Τάκιτος πιθανόν αποφασίζει να ασχοληθεί με αυτόν τον λαό, διότι θεωρεί ότι διαθέτει όλα εκείνα τα στοιχεία που μπορούν να διαμορφώσουν έναν λαό-αντίπαλο της Ρώμης, σε μία περίοδο, κατά την οποία η Ρώμη απέχει πολύ από το παλιό της μεγαλείο".
Η εθνογραφική αυτή μονογραφία βασίζεται σε συγκρίσεις και σε αντιθέσεις ανάμεσα στα ήθη και στις συνήθειες των Ρωμαίων και των Γερμανών, αλλά όχι με τον συνήθη και προφανή τρόπο των εθνογραφιών. Οι -αναμενόμενες κατά τα άλλα- συγκρίσεις και αντιθέσεις του Τάκιτου δεν έχουν τελικό νικητή ή χαμένο. Δεν δημιουργούνται για να τονίσουν την ανωτερότητα της Ρώμης ή της Γερμανίας. Απεναντίας, ανοίγουν έναν διάλογο στο εσωτερικό της Ρώμης για τα χαρακτηριστικά και την ποιότητα των γερμανικών φύλων και αφήνουν το κοινό να εξάγει μόνο του τα συμπεράσματά του.
Ο Τάκιτος, όμως, καταφέρνει με τη Γερμανία να ανοίξει διάλογο και με το σύγχρονο κοινό, το οποίο έχει κάθε λόγο να αναρωτιέται για την ιστορική εξέλιξη της Γερμανίας, για την πορεία που διέγραψε στο πέρασμα του χρόνου, αλλά και για τον ρόλο που διαδραμάτισε στην τελική διαμόρφωση της σύγχρονης Ευρώπης. Το ερώτημα που ταλαιπωρεί τον Τάκιτο είναι ένα σύγχρονο ερώτημα: τι είναι αυτό που κάνει τους Γερμανούς τόσο επιτυχημένους;